وضعیت حقوقی انتقال‌گیرنده در اموال مشمول شرط حفظ مالکیت، (1394)، مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران
Category : حقوق خصوصی , مقالات
وضعیت حقوقی انتقال‌گیرنده در اموال مشمول شرط حفظ مالکیت
مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران
مقاله 3، دوره 45، شماره 2، تابستان 1394، صفحه 187-206 
اصل مقاله (215.05 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlq.2015.54444
نویسندگانمهراب داراب پور 
1؛ محمد داراب پور21
استاد گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی
2کارشناس ارشد گروه حقوق محیط زیست دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
گاهی حق مالکیت مالکان که در هنگام انتقال اموال برای خود ذخیره کرده‌اند تا در عوض آن به سایر مطالبات و حقوق خود برسند، با حق منتقل‌الیه باحسن‌نیت که تمامی معوض را پرداخت کرده است، در تعارض قرار می‌گیرد. سیستم‌های مختلف حقوقی برای برتری یکی از دو زیاندیده در معاملات بر دیگری، فلسفۀ خاص خود را دارند. در تحلیل این حقوق، بیشتر آثار اجتماعی و اقتصادی آن مورد نظر قرار می‌گیرد. مالک برای حفظ حقوق خود شرط ذخیرۀ مالکیت می‌کند، ثالث عوض را به انتقال‌گیرنده می‌پردازد و مورد معامله را به تصرف خود درمی‌آورد تا از ادعای دیگران در امان باشد. حفظ یکی از این حقوق با بقای دیگری در تعارض آشکار است. در خصوص این موضوع دو دیدگاه متفاوت وجود دارد: دیدگاه نخست از آنِ اصول‌گراهای سنتی است که به «لایحل مال امرء الّا بطیبه نفس منه» متمسک می‌شوند و پاسخ قاطعی به بی‌حقی ثالث باحسن‌نیت می‌دهند؛ به هر قیمتی که می‌خواهد تمام شود. و دیدگاه دوماز آنِ عرف‌گراهای طرف‌دار کارآمدی اقتصادی است که تمایل شدیدی به حمایت از ثالث باحسن‌نیت و چرخش خدمات و پول و بهبود نسبی وضعیت معیشتی مردم دارند. هدف این پژوهش، تبیین فلسفی این تمایلات در تجارت بین‌الملل و رفع این سوء برداشت است که حمایت از مالک قلع مادۀ نزاع می‌کند؛ درحالی که درواقع حمایت از مالک اولیه منشأ ایجاد بسیاری از دعاوی و درگیری‌های فراوان میان انتقال‌گیرندگان و دیگران است که نمی‌توان برای آن توجیه اجتماعی و اقتصادی ارائه کرد.
کلیدواژه‌ها: تأجیل؛ اصول‌گرایی؛ تحفظ مالکیت؛ توسعه؛ حسن‌نیت ثالث؛ رشد؛ شروط تعلیقی؛ کارایی اقتصادی
مراجع
الف) فارسی:
1.امینی، منصور (1382)، انتقال مالکیت در قراردادهای فروش، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 37، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
2.امینی، منصور (1389)، نابرابری موقعیت اقتصادی فروشنده و خریدار در عقد بیع، مجله تحقیقات حقوقی، شمارۀ 52، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران، پاییز و زمستان.
3.انصاری، علی (1388)، مفهوم و معنای حُسن نیّت در حقوق ایران و فرانسه، پژوهش‌های حقوقی تطبیقی.
4.پیرهادی، محمدرضا (1390)، انتقال مالکیت در عقد بیع، جنگل جاودانه، چاپ دوم.
5.پیرهادی، محمدرضا (1386)، شرط حفظ مالکیت در بیع، مجله حقوقی عدالت آراء، شماره 6و7، بهار و تابستان.
6.جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1380)، فلسفه حقوق مدنی، عناصر عمومی عقود، ج 1 و 2 کتابخانه گنج دانش.
7.جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1359)، حقوق اموال، کتابخانۀ گنج دانش، چاپ اول.
8.جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1357)، الفارق: دایره المعارف حقوق مدنی و تجارت، جلد اول.
9.جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382)، عناصرشناسی حقوق مدنی- حقوق جزا، کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
10.جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، جلد سوم.
11.جعفرزاده، میرقاسم و سمایی صراف، حسین (1384)، حُسننیّت در قراردادهای بین‌المللی: قاعده‌ای فراگیر یا حکمی استثنایی، مجلۀ تحقیقات حقوقی، شمارۀ 41، بهار و تابستان.
12.داراب پور، مهراب (1374)، حقوق بیع بین‌المللی، نوشته 18 تن از دانشمندان حقوق دانشگاه‌های معتبر جهان، ج1وج2، چاپ اول، کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
13.داراب پور، مهراب (1392)، حقوق بیع داخلی، جنگل جاودانه، چاپ اول.
14.داراب پور، مهراب (1391)، حقوق اموال و مالکیت، جنگل جاودانه، چاپ اول.
15.داراب پور، مهراب (1390)، خسارات خارج از قرارداد، انتشارات علمی مجد، چاپ دوم.
16.رحیمی، حبیب‌اله، تضمین کالا در تجارت بین الملل – بررسی موضع حقوقی آلمان، انگلیس، ایتالیا، فرانسه، ایالت متحده و ایران، بانک قوانین کشور (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)، بیتا.
http://www.ghavanin.ir/PaperDetail.asp?id=145
17.سعیدی، محمدعلی و یزدانی، غلامرضا (1389)، بررسی تطبیقی شرط ذخیره مالکیت، مجله آموزه‌های حقوقی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 14، پاییز و زمستان.
18.شعاریان، ابراهیم و ترابی، ابراهیم (1389)، اصول حقوق قراردادهای اروپا و حقوق ایران (مطالعۀ تطبیقی)، انتشارات فروزش.
19.طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم (1387)، حاشیه المکاسب، جلد اول، مؤسسۀ اسماعیلیان، قم.
20.عبادی بشیر، مقصود، تأثیر کاهلی زیاندیده در جبران خسارت، مجله معرفت، سال بیستم. شمارۀ 165.
21.علومی یزدی، حمیدرضا، (1383). شرط حفظ مالکیت در قراردادهای بیع (بررسی تطبیقی در حقوق انگلستان و ایران)، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 11.
22.قاسمی، محسن (1382)، انتقال مالکیت در عقد بیع، انتشارات دانشگاه امام صادق، چاپ اول.
23.قنواتی، جلیل (1382)، مطالعۀ تطبیقی زمان انتقال مالکیت در عقد بیع، مجلۀ اندیشه‌های حقوقی، شمارۀ 5.
24.صانعی، آیت‌الله العظمی یوسف، دروس خارج فقه، 1384 تا 1390، دی.وی.دی موجود در دست نوسیندگان و در دفتر معظم له.
25.محسنی، حسن (1385)، اصل حُسن نیّت در حقوق ایران با مطالعۀ تطبیقی، مجلۀ حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، شمارۀ 1، بهار و تابستان.
26.موسوی بجنوردی، سید محمد (1386)، نقش حُسن نیّت در عقود و قراردادها در فقه و حقوق، فصلنامۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 2، بهار.
ب) عربی:
1. سنهوری، دکتر عبدالرزاق احمد، الوسط فی شرح القانون المدنی، جلد 4، 1969م.
2. السید محمد الغروی، الشیخ یاسر مازح، کتاب الفقه علی مذهب الاربعه (بتألیف عبدالرحمن الجزیری) و مذهب اهل البیت، الجلد الثانی، منشورات دار الثقلین، بیروت، لبنان، 1998م (1419ق)
3. الشیخ ابی عبداله شمس الدین محمد بن الشیخ جمال الدین مکی العاملی النباطی الجزینی المشتهر بالشهید الاول، (734 الی 786) اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، موسسه الفقه الشیعه، بیروت، لبنان، بی تا.
4. الشیخ مرتضی بن محمدامین الانصاری، کتاب المکاسب، الجزء الثالث، مجمع الفکر الاسلامی، 1427ق.
5. زین‌الدین بن علی العاملی الجبعی (شهید الثانی 911-966ق)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، بتصحیح الشیخ حسن محمد آل قبیسی العاملی ، مؤسسه الابلاغ، بیروت، لبنان، 1993م.
6. ابی جعفر محمد بن الحسن بن علی الطوسی، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، جلد دوم، با ترجمۀ محمدتقی دانش‌پژوه، چاپخانۀ دانشگاه تهران، 1343ش.
7. الشیخ محمد علی التوحیدی التبریزی، مصباح الفقاهه: تقریر ابحاث سماحه آیه اله العظمی السید ابوالقاسم الموسوی الخویی، الجزء الثانی، المنشورات مکتبه الداوری، قم، 1377ش.
8. المحقق الحلی، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1408ق .
9. سعد، الدکتور نبیل ابراهیم ، العقود المسماه، الجزءِ الاول، دار النهضه العربیه، الطبعه الاولی بیروت، 1997م،
ج) انگلیسی:
